amek w Złotorii, położony kilka kilometrów od Torunia, nad brzegiem Wisły u ujścia Drwęcy, stanowił ważny punkt strategiczny strzegący ziemi dobrzyńskiej, szczególnie w kontekście relacji z państwem krzyżackim.
Pierwsze umocnienia w Złotorii wznieśli bracia dobrzyńscy, którzy szukali obronnych punktów podczas swoich wypraw chrystianizacyjnych. Około połowy XIV wieku Kazimierz Wielki wzniósł na tym miejscu murowany, gotycki zamek, prawdopodobnie wykorzystując wcześniejsze umocnienia. Warownia miała plan prostokąta o wymiarach około 50x35 metrów i była typowym przykładem zamku nizinnego, usytuowanego na zalewowym terenie, prawdopodobnie na niewielkim sztucznym wzniesieniu. Mury obwodowe, wzmocnione skarpami z uwagi na podmokły teren, otaczały dziedziniec. Od strony południowej
fot. ZeroJeden, III 2012
znajdowała się kwadratowa wieża, wysunięta przed lico murów, przylegająca do budynku bramnego. Lokalizacja budynku mieszkalnego nie jest dokładnie znana z powodu braku kompleksowych badań archeologicznych. Od strony zachodniej i południowej zamek broniony był przez Wisłę, od północnej przez Drwęcę, a od wschodu przez fosę łączącą obie rzeki. Niewielkie przedzamcze znajdowało się na północ od zamku.
Po śmierci Kazimierza Wielkiego w 1370 roku zamek w Złotorii, wraz z ziemią dobrzyńską, przypadł jego wnukowi, Kaźkowi Słupskiemu. Niedługo potem, w 1373 roku, zamek został zdobyty podstępem przez Władysława Białego, pretendenta do korony polskiej. Z pomocą podstawionych ludzi, w tym młynarza Hanko, upił on dowódcę zamku i jego załogę, co umożliwiło przejęcie warowni. Oddziały wierne królowi Ludwikowi Węgierskiemu obległy Władysława Białego w zamku. Ten ponownie użył fortelu z udziałem Hanko, lecz młynarz próbował zdradzić oblężonych, za co został spalony żywcem przed bramą. Kaźko Słupski, próbując
Zdjęcie lotnicze, fot. ZeroJeden, X 2018
odzyskać zamek, został ciężko ranny i zmarł w Bydgoszczyw wyniku odniesionych ran.
W latach 1379-1392 Złotoria była lennem Władysława Opolczyka, który oddał ją Krzyżakom za 50 tysięcy węgierskich florenów. Po pokoju w Raciążku w 1404 roku zamek wrócił do Polski. W 1409 roku Krzyżacy oblegali zamek, używając artylerii, co spowodowało poważne zniszczenia. Warownia została jednak szybko naprawiona i w 1411 roku ponownie znalazła się w granicach Polski. Zygmunt Luksemburski zasądził Polsce odszkodowanie za zniszczenia w wysokości 15600 grzywien odszkodowania.
Po zawarciu drugiego pokoju toruńskiego w 1466 roku, Złotoria utraciła strategiczne znaczenie jako warownia graniczna. Zamek popadał w ruinę, a w latach wojen napoleońskich został ostrzelany z armat i ostatecznie opuszczony. Uzyskane cegły przeznaczono na budowę kościoła w Toruniu.
Obecnie zachowały się jedynie fragmenty południowego muru oraz wieży, pozostała część murów obwodowych zachowała się tylko w przyziemiu lub całkowicie zanikła, przykryta ziemią.
Zdjęcie lotnicze, fot. ZeroJeden, X 2018
Ruiny znajdują się na lewym brzegu Drwęcy, u jej ujścia do Wisły, około 10 kilometrów od centrum Torunia. Bliskość Torunia, bogatego w zabytki, mogłaby sprzyjać lepszemu zagospodarowaniu zamkowych ruin.
Włącz 3D
mek 
