Zamek Czocha

amek Czocha położony jest w miejscowości Sucha, w gminie Leśna na Dolnym Śląsku. Usytuowany został na granitowo-gnejsowym cyplu skalnym nad Jeziorem Leśniańskim, które powstało w wyniku spiętrzenia rzeki Kwisy zaporą zbudowaną w 1905 roku. Zamek pełnił pierwotnie funkcję warowni granicznej i wzniesiony został najprawdopodobniej pod koniec XIII wieku z inicjatywy króla czeskiego Wacława II lub księcia Henryka I Jaworskiego.

Najstarszym zachowanym elementem założenia jest cylindryczna wieża stołpowa. W okresie średniowiecza zamek składał się z czworobocznego obwodu murów, do których przylegał budynek mieszkalny o czterech kondygnacjach. Do wnętrza prowadziła brama przez zwodzony most ponad fosą. Fortyfikacje wzmocniono w późniejszych wiekach o bastie i przedzamcze.

W 

fot. ZeroJeden, IX 2001

1433 roku zamek został zdobyty przez husytów, lecz już w roku następnym odzyskany. W 1451 roku przeszedł na własność rodu von Nostitz, który zarządzał nim do około 1700 roku. W okresie tym nastąpiła znacząca renesansowa przebudowa – dostawiono m. in. basteje i rozbudowano skrzydła mieszkalne oraz zabudowania gospodarcze. W czasie wojny trzydziestoletniej i tzw. potopu szwedzkiego wykonano kolejne wzmocnienia obronne.

W 1793 roku zamek uległ poważnemu pożarowi – spłonęły dachy, zawaliła się wieża, zniszczeniu uległy wnętrza, biblioteka oraz zbrojownia. Odbudowa została przeprowadzona do 1798 roku, a wieżę podwyższono i zwieńczono nową więźbą dachową pokrytą łupkiem.

Nowy etap historii zamku rozpoczął się w 1909 roku, kiedy nabył go przemysłowiec z Drezna – Ernst von Gütschow. Zlecił on kompleksową przebudowę, realizowaną przez architekta Bodo Ebhardta w latach 1912–1920. Zamek zyskał wówczas charakter romantycznej rezydencji z elementami stylu neogotyckiego i neorenesansowego. Dobudowano m. in. skrzydła boczne, krużganki, wieżyczki i mosty. Koszt inwestycji wyniósł ok. 4, 5 miliona marek niemieckich.

Wnętrza zamkowe wyposażono z dużym rozmachem. Główna Sala Rycerska z gotycką boazerią dębową, masywnym kominkiem i sklepieniem żebrowym sąsiaduje z Salą Marmurową, gdzie znajdowała się niegdyś biblioteka zawierająca 25 tysięcy woluminów. Wiele elementów dekoracyjnych, w tym stolarka, meble, witraże i rzeźby, pochodziło z warsztatów w Dreźnie i Wrocławiu.

W zamku znajduje się rozbudowana sieć podziemnych korytarzy i lochów. Ustalono 

fot. ZeroJeden, V 2005

istnienie co najmniej 17 z około 40 tajnych przejść, w tym przejścia prowadzące ze „studni niewiernych żon” oraz pomieszczenia o nieznanej funkcji, jak tzw. komnata alchemika.

Po II wojnie światowej zamek przejął Skarb Państwa. W latach 50. XX wieku zorganizowano tu Wojskowy Dom Wypoczynkowy, co sprzyjało zachowaniu zabytkowego stanu obiektu. Od 1996 roku zamek stopniowo udostępniano zwiedzającym i prowadzono renowacje – m. in. wymieniono pokrycia dachowe, odtwarzano detale elewacji i rekonstruowano wnętrza.

Obecny układ przestrzenny obejmuje zamek górny z dziedzińcem i stołpem, przedzamcze z dwoma mostami przerzuconymi nad suchą fosą, system murów obronnych z bastejami oraz dwie bramy: główną i boczną. Obiekt pełni funkcję muzealną, hotelową i eventową. Czocha zyskała popularność jako plener filmowy – kręcono tu m. in. sceny do filmów „Wiedźmin”, „Gdzie jest generał?” czy „Tajemnica twierdzy szyfrów”. W 2012 roku redakcja National Geographic Polska uznała zamek za jeden z „7 nowych cudów Polski”.