Zamek w Unisławiu

Dokładna lokalizacja niegdysiejszego zamku w Unisławiu nie jest w pełni pewna. Warownia wznosiła się na skraju wysokiej, prawobrzeżnej skarpy doliny Wisły. Resztki budowli znajdują się obecnie pod ziemią. Mapy z XIX wieku wskazują, że zamek znajdował się na wzgórzu położonym około 300 metrów na zachód od kościoła.

Około 1245 roku Krzyżacy wznieśli w tym miejscu drewniano-ziemną strażnicę. Pod koniec XIII wieku zastąpiono ją murowanym zamkiem, który stał się siedzibą 

Południowa skarpa Góry Zamkowej, fot. ZeroJeden, VI 2008

komturstwa. Pierwsza wzmianka o komturze unisławskim, Dytrychu, pochodzi z 1289 roku. W 1299 roku wspomniany jest kolejny komtur, Theodorus.

Krzyżacki zamek w Unisławiu składał się z dwóch części: zamku właściwego i podzamcza. Zamek właściwy wzniesiono na końcu stromego cypla. Z trzech stron chroniły go strome zbocza wzgórza, a od południowego wschodu przekopano suchą fosę, oddzielającą zamek właściwy od ufortyfikowanego podzamcza. Wjazd prowadził przez wieżę bramną z mostem zwodzonym. Z powodu zniszczeń, dokładny wygląd założenia jest trudny do ustalenia. Przypuszcza się, że otaczał go mur obronny, posiadający w południowo-zachodnim narożniku basztę, której podpiwniczenie mogło się zachować w postaci dołu.

Komturstwo w Unisławiu istniało do 1326 roku, kiedy to zostało przekształcone w wójtostwo. Pod koniec XIV wieku włączono je do komturstwa w Starogrodzie. W 1410 roku, po bitwie pod Grunwaldem, zamek został przejściowo zajęty przez wojska polskie. W 1454 roku, po wybuchu wojny trzynastoletniej, warownię 

Zdjęcie lotnicze, fot. ZeroJeden, X 2018

zdobyli członkowie Związku Pruskiego.

Po zawarciu drugiego pokoju toruńskiego w 1466 roku, zniszczony zamek wraz z ziemią chełmińską został przyłączony do Polski. Pod koniec XV wieku stał się własnością biskupów chełmińskich, a następnie kapituły chełmińskiej. Zamek został zniszczony w czasie wojen polsko-szwedzkich, a po 1772 roku rozebrano go.

Informacje z 1892 roku wzmiankowały istnienie ruin zamkowych, jednak do dzisiejszych czasów nie zachowały się żadne widoczne na powierzchni pozostałości krzyżackiej warowni.