Zamek w Szydłowie

ród lub zamek w SzydÅ‚owie istniaÅ‚ już prawdopodobnie w 1255 roku, kiedy przebywaÅ‚ tu ze swym dworem BolesÅ‚aw Wstydliwy. Prawdopodobnie ta pierwsza książęca rezydencja mieÅ›ciÅ‚a siÄ™ w miejscu obecnego koÅ›cioÅ‚a Wszystkich ÅšwiÄ™tych. W XIV wieku Kazimierz Wielki otoczyÅ‚ murami Szydłów, który prawdopodobnie posiadaÅ‚ już wówczas prawa miejskie z pierwszej ćwierci XIV wieku. Zamek wzniesiony równoczeÅ›nie z murami miejskimi tworzyÅ‚ z nimi jednÄ… caÅ‚ość, zajmujÄ…c zachodni narożnik miasta; teren miejski koÅ„czyÅ‚ siÄ™ tu skarpÄ… opadajÄ…cÄ… do doliny rzeczki CiekÄ…cej. Zamkowe mury obejmowaÅ‚y nieregularnym wielobokiem powierzchniÄ™ ponad 7000 m2. WzdÅ‚uż poÅ‚udniowego odcinka murów wznosiÅ‚ siÄ™ główny budynek mieszkalny zamku, stanowiÄ…cy rezydencjÄ™ królewskÄ…. Budynek ten, 

Ruiny skarbczyka w XIX wieku, zaczerpnięte z: 'Zabytki architektury i urbanistyki w Polsce' Warszawa 1986

którego ściany zachowały się do dziś w pełnej wysokości, ma plan prostokąta o bokach 13 i 35 metrów, a pierwotnie podzielony był na obydwu kondygnacjach na dwie izby. Od zewnątrz budynek posiadał ryzalit, prawdopodobnie mieszczący kaplicę zamkową. W narożniku zachodnim stały dwie cylindryczne wieże, z których znajdująca się w ciągu murów miała prawdopodobnie wysunięty na zewnątrz "dziób", co uwidacznia plan Bohdana Guerquin. Nieco większy w planie od rezydencji budynek administracyjny zamku umiejscowiony był w północnym narożniku dziedzińca, posiadał także dwie kondygnacje a przyziemie podzielone było na trzy komnaty. Wjazd do zamku znajdował się we wschodnim odcinku murów od strony miasta.

Zamek prawdopodobnie kilkakrotnie był uszkodzony wskutek nawiedzających miasto pożarów. W XV wieku rozebrano obie okrągłe wieże i w miejscu włączonej w ciąg murów wzniesiono kwadratową basztę zwaną Skarbczykiem, do której później dobudowano prostokątny budynek z przyporami. W 1528 roku podwyższono Skarbczyk o jedna kondygnację.

W 1541 

fot. ZeroJeden, VI 2000

roku Szydłów znów ucierpiał od pożaru, który doszczętnie zniszczył między innymi zabudowania zamkowe. Niedługo potem podjęto się odbudowy dawnej królewskiej siedziby i lustracja z 1564 roku wspomina już o zamku odbudowanym. W tym okresie jednak zamek nie spełniał już swoich dawnych funkcji rezydencji władców, mimo że odbudowę przeprowadzono w stylu renesansowym z dużym rozmachem.

Po pożarze z 1630 roku i zniszczeniach dokonanych przez wojska Szwedzkie podczas potopu w 1656 roku zamek odnowiono, a dotychczasowy wjazd zastąpiono budynkiem bramnym. Jeszcze w 1723 roku z inicjatywy starosty Józefa Załuskiego przebudowano i zmodernizowano zamek, ale niedługo potem został opuszczony. W 1789 roku znajdował się już w stanie pogłębiającej się ruiny, a w 1822 roku resztki wystawiono na licytację z przeznaczeniem do rozbiórki. Planów nie zrealizowano, ale zabudowania nadal niszczały.

Od poczÄ…tków XX wieku rozpoczÄ™to prace zabezpieczajÄ…ce. W okresie miÄ™dzywojennym zakonserwowano również mury miejskie, a w latach 

Pozostałości zamku w Szydłowie na zdjęciu Henryka Poddębskiego z około 1936 roku

1945-1947 J.Żukowski prowadził prace które w znacznym stopniu przywróciły dawny wygląd murom zamkowym. Główny budynek został wtedy nieco podwyższony i zwieńczony krenelażem. Później jeszcze odbudowano Skarbczyk i przeznaczono go na niewielkie muzeum. Ostatnie prace rozpoczęto w 1999 roku pod kierunkiem Leszka Kajzera.