Nazwy podobne do Szamotuły: Szamotuły - zamek Łąckich ·
z amotuły uzyskały prawa miejskie w 1383 roku, były wtedy własnością Nałęczów Szamotulskich. W początkach XV wieku włości szamotulskie zostały podzielone na dwie części. Istnieją poglądy, że Łęccy wznieśli wtedy w Szamotułach swój zamek. Natomiast w 1405 roku Nałęczowie wznieśli murowany zamek, którego fragmenty zachowane są do dziś. Pierwotne gotyckie założenie z powodu nikłych pozostałości nie jest możliwe do odtworzenia, prawdopodobnie
było czworoboczne z wieżami na narożach. W 1513 roku zamek przeszedł na własność Górków, z których Łukasz przekształcił go w renesansową rezydencję. Z tego okresu pochodzi zachowana wieża, przy której pierwotnie znajdowała się prawdopodobnie brama wjazdowa. W 1549 roku z inicjatywy Andrzeja Górki dokonano przebudowy, którą przeprowadził architekt Jan Czeterwan. Później zamek był własnością kilku rodów wielkopolskich.
Drugi z zachowanych z zamku elementów to dwuskrzydłowy budynek mieszkalny, jednak obecna formę przybrał głównie w przebudowach z XVII i XIX wieku. W latach 1976-1989 podczas odbudowy przywrócono mu gotycki charakter, a w niektórych miejscach wydobyto spod tynku fragmenty ceglanych zdobień.
Z zachowaną wieżą wią że się podanie o Czarnej Księżniczce, czyli Halszce. Podanie przytacza Ryszard Rogiński. Matką Halszki była córka króla Zygmunta Starego, księżna Beata Kościelska-Ostrogska. Po śmierci ojca opiekę nad Halszką przejął jej stryj, książę Wasyl Sanguszko. Przedwczesna śmierć ojca stała się przyczyną tragicznych losów dziewczynki. Została
|
Widok od północnego-zachodu, fot. ZeroJeden, IV 2005 |
|
ona bowiem dziedziczką jednej z najpotężniejszych fortun polskich. O rękę księżniczki ubiegało się wielu konkurentów. Wśród nich był także bratanek opiekuna panny, Dymitr Sanguszko. Najpierw panna i jej matka obiecały mu związek z Halszką, później zmieniły zamiary. Oblubieniec napadł więc na zamek ukochanej i pod groźbą szabli ksiądz udzielił ślubu. Był to jednak, jak mawiano w owym czasie, raptus puellaue, król skazał więc Dymitra na śmierć i infamię. Dymitr uciekł z Halszką do Czech, tam młodą mężatkę odbił konkurent do jej ręki, Marcin Zborowski, uśmiercając Dymitra. Za gwałt dokonany na terytorium Czech Zborowski został osadzony w więzieniu, Halszka wróciła do kraju, gdzie jej losami osobiście zają ł się król Zygmunt Stary. Majątek Halszki, większy od niejednego księstwa w zachodniej Europie, przeznaczył kasztelanowi poznańskiemu Łukaszowi Górce. Halszka była doń tylko dodatkiem. Na zamku warszawskim odbyło się huczne wesele, choć pan młody był starszy od żony o kilkadziesiąt lat.
Pod pretekstem, że Halszka jeszcze nie dorosła do małżeństwa, matka oddaliła ją na dwór królowej Bony, po czym wyjechały obie do Lwowa kryją c się w jednym z klasztorów. Fortuna młodej panny była jednak zbyt wielka. Górka zbrojnie doszedł swych praw, tym bardziej, że Halszce w międzyczasie udzielono kolejnego ślubu, tym razem z młodym księciem Olekowiczem. Nie mając dwudziestu lat trzy razy wychodziła za mąż. Księcia Olekowicza zabito, a Halszkę pod zbrojnym konwojem przewieziono do zamku w Szamotułach, siedziby Górki. Mszczą c się na młodej żonie Łukasz Górka polecił zamknąć ją w potężnej wieży. Żeby nikt nie mógł podziwiać jej urody nakazał
założyć jej na twarz żelazną maskę. Miała tylko jeden spacer - podziemnym lochem do pobliskiej kolegiaty, gdzie w zakratowanej małej niszy mogła wysłuchać nabożeństwa.
W wieży spędziła 14 lat życia. Po śmierci Górki nieszczęsną uwolniono. Półobłąkana niewiele przeżyła swego tyrana. Zmarłą pochowano w rodzinnym Ostrogu. |