Polskie zamki
Aktualizacja 2024-03-25
Użytkownik:

Hasło:

Loguj automatycznie

Załóż konto
blank
blankCzersk - Česká verzeCzersk - Deutsch

Zamek w Czersku

  

Legendy
blankWycieczki (Musisz być zalogowany/a)blanktlo

Nazwy podobne do Czersk:    Czerna · Czernina · Czernica · Czerwińsk ·


oLokalizacja zamku na mapie Polskisadnictwo grodowe w Czersku sięga czasów Bolesława Śmiałego lub Władysława Hermana, czyli końca XI wieku. Warunki terenowe były wymarzone do wzniesienia fortyfikacji. Wzgórze wcinające się tu w dolinę Wisły kończy się trzema cyplami. Pierwszy gród powstał na południowym, najlepiej się do tego nadającym cyplu, ale po jednym z najazdów Litwinów, którzy spalili gród, następne założenie obronne ograniczało się do wcześniejszego podgrodzia na środkowym cyplu. Południową część wzgórza zajął cmentarz, ale w XIII wieku znów doceniono walory południowego cypla, na którym ponownie powstał gród.
Wielokrotne najazdy Litwinów kończyły się uszkodzeniami grodu, między innymi taki najazd przed połową XIII wieku przyniósł kolejny pożar zabudowy. Mimo to gród w formie drewniano-ziemnej funkcjonował do późnego średniowiecza.
Zamek w Czersku
Wieża południowa, fot. ZeroJeden, IV 2005
drugiej połowie XIV wieku zdecydowano się na zastąpienie dotychczasowych fortyfikacji zamkiem murowanym. Prace podjęto na pewno po 1388 roku, za czasów księcia Janusza Starszego. Obniżono znacznie wysokość wałów, a na nich postawiono mur obwodowy o przyziemiu z kamienia, a wyżej ceglany. W pierwszym etapie budowy powstały wieże bramna i południowa oraz mury położone bezpośrednio przy nich, potem ukończono mur łączący te dwie wieże oraz wzniesiono wieżę zachodnią i połączono ją kolejnym odcinkiem muru obwodowego z wieżą południową. Kolejnym etapem było zamknięcie obwodu murów od północy, zabudowania zamkowe powstały prawdopodobnie jeszcze później. Umieszczone były wzdłuż całego północnego odcinka murów oraz przy odcinku południowym.
Wieża bramna miała pierwotnie plan kwadratowy i cztery kondygnacje. Pierwsza kondygnacja, na którą prowadziły schody wzdłuż wschodniego muru obwodowego, miała połączenie z ciągiem obronnym znajdującym się na szczycie murów oraz mieściła pomieszczenie obserwacyjne wjazdu z kołowrotem mostu zwodzonego. Na drugiej kondygnacji, do której prowadziły schody w grubości murów, znajdowało się pomieszczenie mieszkalne sklepione kolebkowo. Pomieszczenie to na pewno było ogrzewane kominkiem znajdującym się w narożniku zachodnim. Drugi bieg schodów łączył pierwszą kondygnację z trzecią - obronną.
Wieże południowa i zachodnia pierwotnie były tej samej wysokości, co mury obwodowe. Do południowej jedyne wejście prowadziło z poziomu murów obwodowych i na tej wysokości była podłoga z otworem prowadzącym do pomieszczenia więziennego. W XVI wieku dobudowano do wieży kolejne trzy kondygnacje i zwieńczono ją hełmem. Zmiany 
Zamek w Czersku
Wieża bramna od strony dziedzińca, fot. ZeroJeden, IV 2005
sprawiły, że nie pełniła ona już funkcji obronnych, okna w murach nie nadawały się już do użycia jako strzelnice. Podobnie było z wieżą zachodnią jeszcze w XIV wieku nieznacznie nadbudowaną. O ile pierwotnie stanowiła mocny punkt flankując mur zachodni i część północnego, o tyle w XVI wieku po podwyższeniu o dwie kondygnacje i zwieńczeniu hurdycją zatraciła wszelkie walory obronne. Dobudowane elementy miały charakter "reprezentacyjny", a nie obronny. Do wieży prowadziły dwa wejścia, jedno mieściło się nad poziomem dziedzińca i umożliwiało wejście do obszernego sklepionego pomieszczenia, drugie pozwalało wejść z obwodu murów na pierwotne blanki, potem przekształcone w pomieszczenia drugiej kondygnacji.
Budowę gotyckiego zamku zakończono prawdopodobnie około 1406, a na pewno przed 1410 rokiem.
Podwyższanie wież oraz ogólna rozbudowa założenia miały miejsce po 1545 roku. Powstał wtedy budynek południowy oraz nowy budynek przy północnym murze zamku. Rozbudowa ta wiązała się z działalnością królowej Bony, która zamek w Czersku wybrała na swoją rezydencję. Zajęto się wtedy również otoczeniem zamku, na stokach wzgórza założono winnice.
Potem był użytkowany przez starostów. W czasie potopu szwedzkiego został poważnie uszkodzony, a potem jeszcze wycofujące się oddziały najeźdźcy schroniły się w ruinach twierdzy ostrzeliwując wojsko polskie i paląc miasto. Przez następne lata miasto niszczone było jeszcze przez kozaków i wojska Rakoczego. O rozmiarze zniszczeń może świadczyć fakt, że w dotychczas dość silnej gospodarczo miejscowości, składającej się z prawie 200 gospodarstw, pozostało ich niespełna 20. Nieszczęścia 
Zamek w Czersku
Wieża bramna, widok od wschodu, fot. ZeroJeden, IV 2004
dopełniła morowa zaraza, po której ocalało jedynie 13 mieszkańców.
Jednak Czersk zachował prawa miejskie potwierdzone przez Jana III Sobieskiego. W 1762 roku nowy starosta czerski marszałek Franciszek Bieliński częściowo odremontował zamek wznosząc nowy budynek na archiwum ksiąg grodzkich i ziemskich oraz budując arkadowy most przez fosę, ale niedługo potem umarł i nie znalazł się kontynuator jego pomysłów. W 1789 roku budynek archiwum groził zawaleniem, w związku z czym część ksiąg przeniesiono do zrujnowanych pomieszczeń w zachodniej wieży.
Niedługo jednak zaprzestano użytkowania zamku i od tej pory powoli niszczał będąc źródłem materiału budowlanego. W drugiej połowie XIX wieku rozpoczęto, zakrojone na niewielką skalę, prace konserwatorskie. Jednak dopiero w latach 80-tych ubiegłego wieku zabezpieczono mury zamkowe i udostępniono zwiedzającym jako trwałą ruinę.
Zamek w Czersku - fot. ZeroJeden, IV 2005 Zamek w Czersku - fot. ZeroJeden, IX 2002 Zamek w Czersku - fot. ZeroJeden, IV 2005 Zamek w Czersku - fot. ZeroJeden, IV 2005 Zamek w Czersku - fot. JAPCOK, V 2004 Zamek w Czersku - Widok od zachodu, fot. ZeroJeden, IV 2005 Zamek w Czersku - fot. ZeroJeden, IV 2005 Zamek w Czersku - Widok przez bramę wjazdową na wieżę zachodnią, fot. ZeroJeden, IV 2004 Zamek w Czersku - Wieża południowa, fot. ZeroJeden, IV 2005 Zamek w Czersku - Widok z wieży bramnej wzdłuż muru wschodniego, fot. ZeroJeden, VIII 2009 Zamek w Czersku - Wieża południowo-wschodnia, fot. ZeroJeden, IV 2004 Zamek w Czersku - Widok od wschodu, fot. ZeroJeden, IX 2002 Zamek w Czersku - Ruiny zamku od południowego-zachodu, fot. ZeroJeden, IV 2004 Zamek w Czersku - fot. ZeroJeden, IX 2002 Zamek w Czersku - fot. ZeroJeden, IV 2005 Zamek w Czersku - Widok na wieżę bramną, fot. ZeroJeden, IV 2004 Zamek w Czersku - Widok wzdłuż północnego odcinka muru, fot. ZeroJeden, IX 2002 Zamek w Czersku - Wieża bramna od strony dziedzińca, fot. ZeroJeden, IV 2005 Zamek w Czersku - Wieża bramna i arkadowy most z XVIII wieku, fot. ZeroJeden, IV 2004 Zamek w Czersku - Wieża bramna, widok od wschodu, fot. ZeroJeden, IV 2004 Zamek w Czersku - fot. ZeroJeden, IX 2002 Zamek w Czersku - Wieża bramna i most z XVIII wieku, fot. ZeroJeden, IV 2004 Zamek w Czersku - fot. ZeroJeden, IV 2005 Zamek w Czersku - Widok na wieżę zachodnią, fot. ZeroJeden, IV 2004 Zamek w Czersku - Wieża południowa i wschodni mur obwodowy, fot. ZeroJeden, IV 2005 Zamek w Czersku - Dekoracja wieży południowej z cegły zendrówki, fot. ZeroJeden, IV 2004 Zamek w Czersku - fot. ZeroJeden, IV 2005 Zamek w Czersku - Wieża zachodnia, fot. ZeroJeden, IV 2005 Zamek w Czersku - fot. ZeroJeden, IV 2005 Zamek w Czersku - fot. ZeroJeden, IV 2004 Zamek w Czersku - fot. ZeroJeden, IV 2005 Zamek w Czersku - fot. ZeroJeden, IV 2005 Zamek w Czersku - fot. ZeroJeden, IV 2005 Zamek w Czersku - Północny odcinek muru, widok z dziedzińca, fot. ZeroJeden, IV 2004 Zamek w Czersku - fot. ZeroJeden, IV 2005 Zamek w Czersku - Fotografia amatorska B.Chm., Tygodnik Illustrowany 1915 ze zbiorów Biblioteki Instytutu Badań Literackich PAN Zamek w Czersku - Tygodnik Illustrowany 1903 ze zbiorów Biblioteki Instytutu Badań Literackich PAN Zamek w Czersku - Tygodnik Illustrowany 1903 ze zbiorów Biblioteki Instytutu Badań Literackich PAN Zamek w Czersku - fot. ZeroJeden, IV 2005 Zamek w Czersku - fot. ZeroJeden, VIII 2009 Zamek w Czersku - fot. ZeroJeden, IV 2006 Zamek w Czersku - fot. ZeroJeden, IV 2006 Zamek w Czersku - Zamek w Czersku na zdjęciu Zdzisława Marcinkowskiego z 1930 roku Zamek w Czersku - Wieża bramna od strony dziedzińca, fot. ZeroJeden, IV 2004 Zamek w Czersku - fot. Kazimierz Broniewski, 1910 Zamek w Czersku - fot. Juliusz Kłos, 1913 Zamek w Czersku - fot. Józef Pius Dziekoński, 1907 Zamek w Czersku - fot. Józef Pius Dziekoński, 1907 Zamek w Czersku - Zamek w Czersku na zdjęciu Zdzisława Marcinkowskiego z 1932 roku Zamek w Czersku - Północny odcinek muru obwodowego, fot. ZeroJeden, IV 2004 Zamek w Czersku - Zdjęcie z lotu ptaka, fot. ZeroJeden, VIII 2018 Zamek w Czersku - Zdjęcie z lotu ptaka, fot. ZeroJeden, VIII 2018 Zamek w Czersku - fot. ZeroJeden, IV 2005 Zamek w Czersku - Zdjęcie z lotu ptaka, fot. ZeroJeden, VIII 2018 Zamek w Czersku - Zdjęcie z lotu ptaka, fot. ZeroJeden, VIII 2018 Zamek w Czersku - Zdjęcie z lotu ptaka, fot. ZeroJeden, VIII 2018 Zamek w Czersku - Widok od południa, fot. ZeroJeden, IV 2005 Zamek w Czersku - Odsłonięte fundamenty kościoła z początku XII wieku pw. Św. Piotra, fot. ZeroJeden, IV 2004 Zamek w Czersku - fot. ZeroJeden, IV 2005 Zamek w Czersku - Zdjęcie z lotu ptaka, fot. ZeroJeden, VIII 2018 Zamek w Czersku - fot. ZeroJeden, IV 2005 Zamek w Czersku - Wieża bramna od strony dziedzińca, fot. ZeroJeden, IX 2002 Zamek w Czersku - fot. ZeroJeden, IV 2005 Zamek w Czersku - Widok od południowego-zachodu na południową wieżę, fot. ZeroJeden, IV 2005 Zamek w Czersku - Zdjęcie z lotu ptaka, fot. ZeroJeden, VIII 2018 Zamek w Czersku - Zdjęcie z lotu ptaka, fot. ZeroJeden, VIII 2018 Zamek w Czersku - Most nad fosą zamku w Czersku na zdjęciu z lat 1939-45 Zamek w Czersku - Ruiny zamku w Czersku na zdjęciu z lat 1939-45 Zamek w Czersku - Widok wzdłuż wschodniego muru obwodowego, fot. ZeroJeden, VIII 2009 Zamek w Czersku - Plan zamku według Tadeusza Zagrodzkiego 'Zamek w Czersku w świetle badań architektonicznych'  <!--[<a href='135' title='Zamek w Czersku - 135' alt='Zamek w Czersku - 135' target=_blank>źródło</a>]--> Zamek w Czersku - rys. A.Szyszko-Bohusz Zamek w Czersku - Zamek w Czersku na rysunku Alfreda Schouppé z 1868 roku Zamek w Czersku - rys. J. Telakowski Zamek w Czersku - Rekonstrukcja zamku w XVI wieku według Jana Salma, 'Leksykon zamków w Polsce'  [<a href=/bibl_ksiazka.php?idksiazki=262&wielkosc_okna=d onclick='ksiazka(262);return false;'>źródło</a>] Zamek w Czersku - Zamek na litografii Napoleona Ordy, 'Album Widoków', Seria 8, 1882 Zamek w Czersku - Drzeworyt według rysunku Lewickiego, Tygodnik Illustrowany 1861 ze zbiorów Biblioteki Instytutu Badań Literackich PAN Zamek w Czersku - Drzeworyt według obrazu Józefa Rapackiego, Tygodnik Illustrowany 1901 ze zbiorów Biblioteki Instytutu Badań Literackich PAN Zamek w Czersku - Drzeworyt, Przyjaciel Ludu 8, 1840 ze zbiorów Biblioteki Instytutu Badań Literackich PAN Zamek w Czersku - Ruiny zamku w Czersku na rysunku Jana Olszewskiego z 1904 roku Zamek w Czersku - Zamek w Czersku na litografii Kazimierza Stronczyńskiego, 'Kazimierza Stronczyńskiego opisy i widoki zabytków w Królestwie Polskim (1844-1855)'






Pokaż na mapie



Serwis wykorzystuje technologi? cookie w celu uprzyjemnienia u?ytkowania.